مقدمه

پدیده‌ دندان‌ درآوردن‌ عبارت‌ است‌ از ظهور متوالی‌ دندانهای‌ شیری‌ و دایمی‌. دندان‌های‌ جدید بطور مداوم‌ از 6 ماهگی‌ تا 3 سالگی‌ در می‌آیند. کودک‌ بین‌ 12-6 سالگی‌ دندانهای‌ شیری‌ خود را از دست‌ می‌دهد و دندانهای‌ دایمی‌ جای‌ آنها را می‌گیرد. بطور متوسط‌ اولین‌ مجموعه‌ دندانها در مدت ‌کوتاهی‌ بعد از دومین‌ سالروز تولد، کامل‌ می‌گردد. 

مشکلات رویش اولین آسیاهای دائمی

نخستین دندانهای آسیاب دائمی از مهمترین و کلیدی ترین دندانهای دائمی هستند. این دندانها حدود 6 سالگی در پشت سایر دندانهای شیری می‌رویند و جایگزین هیچ یک از دندانهای شیری نمی‌شوند. این دندانها به دلیل عدم آگاهی بسیاری از والدین از زمان رویش این دندانها و تصور غلط ایشان از شیری بودن این دندانها، در بسیاری از موارد در سنین بسیار پائین دچار پوسیدگی می‌شوند. نتایج تحقیقات مقطعی نشان می‌دهد که 9/83 درصد از والدین فاقد آگاهی یا دارای آگاهی بسیار کمی در مورد دائمی بودن نخستین دندانهای آسیاب دائمی می‌باشند و تنها 5/4 درصد از آنان از سن رویش و دائمی بودن این دندانها آگاهند. 

مطالعات مقطعی انجام شده میزان پوسیدگی این دندانها را در کودکان 12-6 ساله حدود 7/31 درصد بیان کرده است. با توجه به شیوع بالای پوسیدگی در این دندانها دادن آگاهی به والدین در مورد دائمی بودن این دندانها توسط رسانه‌ها از اهمیت برخوردار است. جهت پیشگیری از پوسیدگی این دندانها علاوه بر رعایت بهداشت مسواک زدن، نخ دندان ، تصویر صحیح) استفاده از ماده‌ای به نام فیشور سیلانت توصیه می‌شود. این ماده‌ها با مسدود کردن شیارهای سطح جونده‌ دندانهای تازه رویش یافته، مانع از تجمع مواد غذایی در این شیارها و پوسیدگی آنها می‌گردد. 

علایم‌ و عوامل

• تولید بیش‌ از حد بزاق، دندان قروچه و جویدن‌ هر چیزی‌ که‌ بچه‌ بتواند بگیرد.
• درد (این‌ علامت‌ را نمی‌توان‌ ثابت‌ کرد ولی‌ احتمالاً ایجاد می‌گردد).
• لثه‌ها ممکن‌ است‌ قرمز و متورم‌ شوند.
• تحریک‌پذیری‌، کج‌ خلقی‌؛ لجبازی‌، اشکال‌ در به‌ خواب‌ رفتن‌، گریه‌ بیش‌ از حدمعمول‌

• توجه شود که دندان‌ در آوردن‌ هرگز نباید علت‌ تب‌، استفراغ‌، اسهال‌، بی‌اشتهایی‌ طولانی‌، درد گوش‌، تشنج، سرفه‌ یا بثور محل‌ پوشک‌ در نظر گرفته‌ شود. اینها علایم‌ یک‌ بیماری‌ هستند.
• تکامل‌ فیزیولوژیک‌ طبیعی‌ دلیل اصلی دندان‌ در آوردن است که با هیچ‌ یک‌ از عوامل‌ خطرزای‌ شناخته‌ شده‌ ارتباط‌ ندارند.

پیشگیری‌

مشکلات‌ مربوط‌ به‌ دندان‌ در آوردن‌ را نمی‌توان‌ پیشگیری‌ کرد ولی‌ می‌توان‌ علایم‌ آن‌ را تسکین‌ داد. زمان‌ دندان‌ در آوردن‌ بسیار متغیر است‌. البته‌ توالی‌ دندان‌ در آوردن‌ طبیعی‌ در کودکان‌ به‌ شرح‌ زیر است‌: 

• اولین‌ دندانها (دندانهای‌ پیش‌ تحتانی‌) در حدود 6 ماهگی‌، در دخترها زودتر از پسرها
• اولین‌ دندان‌ دایمی‌ در حدود 6 سالگی‌
• دندانهای‌ آسیای‌ کوچک‌ بین‌ 12-10 سالگی‌ دندانهای‌ آسیای‌ بزرگ‌ در حدود 12 سالگی‌

درمان

ناراحتی‌ حاصل‌ از دندان‌ درآوردن‌ را می‌توان‌ بطور نسبی‌ تسکین‌ داد. برای این کار می‌توانید: 

• لثه‌ کودک‌ را با انگشتان‌ خود مالش‌ دهید؛ این‌ امر بسیار آرامبخش‌ است‌.
• یک‌ پارچه‌ شستشوی‌ زبر را منجمد کنید و اجازه‌ دهید که‌ کودک‌ آن‌ را بجود.
• به‌ کودک‌ یک‌ بیسکویت‌ مخصوص‌ دوران‌ دندان‌ درآوردن‌ و یا حلقه‌ پلاستیکی‌ مخصوص‌ دندان‌ درآوردن‌ بدهید (می‌توانید آن‌ را سرد کنید).
• با یک‌ سواب‌ کتان‌ و آب‌، دندانهای‌ تازه‌ و لثه‌ را تمیز کنید یا این‌ که‌ با پیچیدن‌ یک‌ پارچه‌ شستشوی‌ نرم‌ دور انگشت‌ خود، دندان‌های‌ کودک‌ و لثه‌ او را تمیز کنید. قبل‌ از مسواک‌زدن‌ منظم‌، صبر کنید تا کودک‌ 3-2 ساله‌ شود. در این‌ سن‌، کودکان‌ می‌خواهند با مسواک‌زدن‌ از والدین‌ خود تقلید کنند.
• در 3-2 سالگی‌ مراجعه‌ منظم‌ به‌ دندانپزشک‌ را آغاز کنید.
• در 5 سالگی‌ به‌ کودک‌ توضیح‌ دهید که‌ افتادن‌ دندان‌ کودک‌ طبیعی‌ است‌. این‌ امر مانع‌ می‌شود که‌ کودک‌ در هنگام‌ شروع‌ افتادن‌ دندانهایش‌ نگران‌ گردد.
• معمولاً برای‌ ناراحتی‌ حاصل‌ از دندان‌ درآوردن‌، دارو لازم‌ نیست‌. ممکن‌ است‌ استامینوفن یا یک‌ کرم‌ یا پماد مالیدنی‌ برروی‌ لثه‌ برای‌ تسکین‌ ناراحتی‌، توصیه‌ شود.
• البته اگر درجه‌ حرارت‌ کودک‌ بیش‌ از حدطبیعی‌ شود و یا علایم‌ عفونت مثل‌ درد، چرک‌، تورم‌ بیش‌ از حد یا قرمزی‌ زیاد لثه‌ در حین‌ دندان‌ درآوردن‌ ایجاد گردد به پزشک مراجعه کنید.